21 / 284
1.1 ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต
จุดประสงค์การเรียนรู้
1. สืบค้นข้อมูล วิเคราะห์ และอธิบายลักษณะเฉพาะที่สำ�คัญของสิ่งมีชีวิต
2. ออกแบบ ทดลอง และอธิบายเกี่ยวกับการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของสิ่งมีชีวิต
3. สืบค้นข้อมูล ออกแบบ และทดลองเกี่ยวกับอุณหภูมิของสภาพแวดล้อมที่มีผลต่อการรักษา
ดุลยภาพของสิ่งมีชีวิต
4. อธิบายความสัมพันธ์ของการจัดระบบในสิ่งมีชีวิตที่ทำ�ให้สิ่งมีชีวิตดำ�รงชีวิตอยู่ได้
5. สืบค้นข้อมูล อภิปราย และสรุปขอบข่ายของศาสตร์ต่าง ๆ ทางด้านชีววิทยา
6. สืบค้นข้อมูล อภิปราย และยกตัวอย่างประโยชน์ของการศึกษาชีววิทยาต่อคุณภาพชีวิตของ
มนุษย์และสิ่งแวดล้อม
7. สืบค้นข้อมูล อภิปราย และยกตัวอย่างเกี่ยวกับชีวจริยธรรม
แนวการจัดการเรียนรู้
การนำ�เข้าสู่บทเรียนในหัวข้อนี้ ครูอาจใช้รูปนำ�บทในหนังสือเรียนเพื่อกระตุ้นให้นักเรียน สงสัย
ใคร่รู้ หรือรูปอื่นๆ หรือของจริงประกอบการตั้งคำ�ถาม เช่นถามว่า รูปที่เห็นนี้เป็นสิ่งมีชีวิตหรือสิ่งไม่มี
ชีวิต ถ้าเป็นสิ่งมีชีวิต สิ่งมีชีวิตนั้นคืออะไร และมีหลักในการจำ�แนกสิ่งมีชีวิตออกจากสิ่งไม่มีชีวิตอย่างไร
ให้นักเรียนตอบพร้อมทั้งให้เหตุผลประกอบ
สำ�หรับรูปนำ�บทที่ 1 ครูเฉลยคำ�ตอบว่า รูปที่เห็นนี้เป็นสิ่งมีชีวิต สิ่งมีชีวิตนั้นคือ หนอนบุ้ง เกาะ
อยู่ตรงกลางลำ�ต้นของต้นไม้ บริเวณรอบๆ หนอนบุ้ง จะมีไลเคนอยู่กระจาย ซึ่งโดยสรุปจะมีสิ่งมีชีวิต
อยู่ 3 ชนิดได้แก่ หนอนบุ้ง ต้นไม้ และไลเคน และมีหลักในการจำ�แนกสิ่งมีชีวิตออกจากสิ่งไม่มีชีวิต
เช่น สิ่งมีชีวิตเคลื่อนไหวได้ กินอาหารได้ เจริญเติบโตได้ เป็นต้น จากนั้นนำ�เข้าสู่หัวข้อ 1.1.1 สิ่งมีชีวิต
คืออะไร
1.1.1 สิ่งมีชีวิตคืออะไร
ครูให้นักเรียนศึกษารูป 1.1 จากหนังสือเรียน ก. ไลเคน และ ข. ปะการัง ซึ่งทั้ง 2 รูปนี้หาก
นักเรียนไม่เคยรู้จักมาก่อนอาจจะคิดว่าเป็นสิ่งไม่มีชีวิต ครูจึงใช้คำ�ถามนำ�ในหนังสือเรียนถามนักเรียน
ว่า
เราจะทราบได้อย่างไรว่าสิ่งใดเป็นสิ่งมีชีวิต และสิ่งมีชีวิตควรมีลักษณะอย่างไรบ้าง
ครูให้
นักเรียนร่วมกันตอบคำ�ถามซึ่งคำ�ตอบอาจมีหลากหลาย แต่ครูยังไม่สรุปและนำ�เข้าสู่รายละเอียด
เกี่ยวกับ
ลักษณะเฉพาะ
(characteristic) ของสิ่งมีชีวิต ดังนี้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 1 | การศึกษาชีววิทยา
ชีววิทยา เล่ม 1
9