ระบบภูมิคุ้มกัน (Immunology)

โดย :

อติโรจน์ ปพัฒน์เปรมสิริ

เมื่อ :

วันอาทิตย์, 21 พฤษภาคม 2560

Hits

69580

ภูมิคุ้มกันวิทยา (Immunology) = วิชาที่เกี่ยวข้องกับการตอบสนองร่างกายต่อสิ่งแปลกปลอม หรือที่เรียกว่า แอนติเจน (Antigen)

Antigen (Ag) = สิ่งแปลกปลอม หรือของใหม่ ซึ่งมาได้จาก

Self antigen = เซลล์หรือเนื้อเยื่อของเราที่พัฒนาขึ้นเป็นสิ่งแปลกปลอม
ส่วนประกอบของเซลล์ที่แก่ตัวลง
Tumor antigens = เซลล์เนื้อร้าย หรือเซลล์มะเร็ง

^^ จริงๆ แล้วคำว่า Immunity มาจากภาษาละตินคำว่า immunis ที่แปลว่ายกเว้น นั้นคือหากเป็นโรคนั้นแล้วจะไม่เป็นโรคนั้นอีก ^^

Innate immunity

การตอบสนองต่อ Ag ที่มาจากภายนอกร่างกายในช่วง 6-12 ชั่วโมงแรกจะเป้นการตอบสนองแบบสัญชาติญาณ (Innate immunity) โดย

- อาศัยเซลล์และสารคัดหลั่งที่มีอยู่แล้วตามธรรมชาติ

- แต่จะไม่มีความจำเพาะเชื้อโรค

- ซึ่งเป็นด่านป้องกัรด่านแรกให้กับร่างกายของเรา

- Innate immunity (ภูมิคุ้มกันแบบไม่จำเพาะ) ประกอบด้วย

anatomical barrier เช่น ผิวหนัง, normal flora
mechanical เช่น การไอ จาม
biochemical เช่น การเป็นกรดของกระเพาะอาหาร
ประกอบด้วยเซลล์พวก Basophil, Eosinophil, Neutrophil, mast cell
macrophage

Acquired immunity

เป็นการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อแอนติเจนที่ต้องอาศัยเวลา แต่มีความจำเพาะ (specificity) ต่อเชื้อโรค และมีความจำเกิดขึ้น (memory) ทำให้สามารถทำลายเชื้อโรคได้ไวมากขึ้น

Adaptive Immunity (ภูมิคุ้มกันแบบจำเพาะ) มีองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องในการทำลายสิ่งแปลกปลอมดังนี้

- แบบเซลล์ เช่น WBC

- แบบ humoral เช่น Ag

**ประกอบด้วยเซลล์พวก T lymphocyte, B lymphocyte, NK cell

**T cell รับผิดชอบด้าน cell-mediated immunity และ B cell รับผิดชอบด้าน humoral immunity

กลับไปที่เนื้อหา

Immunoglobulin

Antibody (Ab) คือ สาร glycoprotein เกิดจากการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อ antigenic determinant ที่แปลกปลอม Ab ส่วนใหญ่อยู่ใน serum ส่วน γ-globulin และเนื่องจาก Ab เป็น globulin ที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับภูมิคุ้มกันของร่างกายจึงเรียกว่า Immunoglobulin (Ig) ซึ่งมี 5 ชนิด คือ IgG, IgA, IgM, IgD และ IgE

คุณสมบัติของ Ig

Ig มีหน้าที่ 2 แบบ คือ จับกับ Ag โดยใช้ส่วน V region และกระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางชีวภาพ โดยใช้ส่วน C region คุณสมบัติของ Ig แต่ละชนิดจะมีความแตกต่างกันไป ดังนี้

IgG มีปริมาณมากที่สุดใน serum มีความสำคัญ ดังนี้

เป็น Ig ชนิดเดียวที่สามารถผ่านรกได้ จึงเป็น Ig สำคัญในการป้องกันการติดเชื้อในทารกแรกคลอด
IgG3 มีความสามารถสูงที่สุดในการตรึง complement
ส่วน Fc ของ IgG สามารถจับกับตัวรับบน macrophage เพื่อเพิ่มกระบวนการ opsonization ได้
กำจัดแบคทีเรีย ไวรัส และ toxin
ถูกสร้างมากที่สุดเมื่อมี secondary immune response

IgA พบใน serum และ secretion ของร่างกาย IgA ใน serum ส่วนใหญ่อยู่ในรูป monomer ส่วน IgA ที่พบมากที่สุดจะพบใน secretion เรียกว่า secretory IgA (sIgA) ส่วนใหญ่อยู่ในรูป polymer โดยมี J chain เชื่อม H chain ของ 2 โมเลกุลเข้าด้วยกัน นอกจากนั้นยังมี polypeptide อีกสายหนึ่งที่เรียกว่า Sc chain เกาะอยู่ระหว่าง H chain 2 โมเลกุลด้วย ซึ่งช่วยป้องกัน IgA จากการถูกทำลายโดย enzyme ย่อยโปรตีน โดย IgA มีความสำคัญ ดังนี้

sIgA พบมากที่สุดที่ colostrum ซึ่งเป็นกลไกธรรมชาติที่ถ่ายทอดภูมิคุ้มกันจากมารดาไปสู่ทารกหลังคลอด เพื่อป้องกันการติดเชื้อจุลชีพ
sIgA เป็น first line of defense ของระบบทางเดินอาหาร และหายใจ เพราะ sIgA จะเคลือบอยู่ตามทางเข้าของสิ่งแปลกปลอม

IgM มักพบในรูป pentamer โดยเชื่อมกันโดย disulfide bond และ J chain โดย IgM มีความสำคัญ ดังนี้

เป็นชนิดแรกที่ถูกสร้างขึ้น เมื่อได้รับ Ag ครั้งแรก
เป็นชนิดแรกที่ทารกสร้างขึ้นได้เอง
มีความจำเพาะเป็นพิเศษต่อ lipopolysaccharide (LPS)
natural antiody ส่วนใหญ่เป็น IgM
เป็น first line defense ของระบบทางเดินอาหาร เช่นเดียวกับ sIgA
เป็น first line defense ต่อจุลชีพที่เข้าสู่ร่างกายทางกระแสเลือด
สามารถตรึง complement ได้ดีกว่า Ig ชนิดอื่นๆ

IgD พบน้อยมากใน serum ถูกทำลายได้ง่ายด้วยความร้อน และ enzyme ย่อยโปรตีน มีความสำคัญ คือ ช่วยควบคุมการเปลี่ยนแปลงการผลิต H chain ชนิดต่างๆ บนผิวของ mature B cells

IgE พบได้ใน secretion ของร่างกาย และพบน้อยมากใน serum มีหน้าที่สำคัญ ดังนี้