271 / 302
12.4 การตอบสนองต่อภาวะเครียด
จุดประสงค์การเรียนรู้
อธิบายการตอบสนองของพืชในภาวะเครียดที่เกิดจากสิ่งเร้าทางกายภาพ และสิ่งเร้าทาง
ชีวภาพ
แนวการจัดการเรียนรู้
ครูอาจใช้คำ�ถามกระตุ้นความสนใจของนักเรียนว่า
นักเรียนเคยปลูกพืชแล้วลืมรดน้ำ�หรือ
ไม่ และต้นพืชนั้นมีลักษณะแตกต่างจากต้นพืชที่รดน้ำ�อย่างไร
นอกจากนี้ครูอาจใช้รูป 12.17
การม้วนของใบข้าวที่ตอบสนองต่อการขาดน้ำ� โดยให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลและร่วมกันอภิปราย โดยมี
แนวคำ�ถามดังนี้
ใบข้าวอยู่ในภาวะสมดุลโดยมีการเจริญเติบโตและการดำ�รงชีวิตเป็นปกติหรือไม่
ใบข้าวมีการตอบสนองต่อปัจจัยภายนอกอย่างไร
จากการสืบค้นข้อมูลและอภิปรายร่วมกัน นักเรียนควรสรุปได้ว่า ใบข้าวไม่อยู่ในภาวะสมดุล
เนื่องจากมีการเจริญเติบโตผิดปกติ ใบข้าวเหี่ยว ส่งผลกระทบต่อการดำ�รงชีวิต แสดงว่าอยู่ในภาวะ
เครียดเพราะได้รับน้ำ�น้อยเกินไป
12.4.1 ภาวะเครียดจากสิ่งเร้าทางกายภาพ
ครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับภาวะเครียดจากสิ่งเร้าทางกายภาพอื่นๆ นอกเหนือจาก
น้ำ� และถามนักเรียนต่อไปอีกว่า
นอกจากน้ำ�แล้ว นักเรียนคิดว่ามีสิ่งเร้าทางกายภาพใดอีกบ้าง
ที่ส่งผลให้พืชตอบสนองต่อภาวะเครียด
ซึ่งแนวคำ�ตอบของนักเรียนอาจตอบว่า มีสิ่งเร้าทางกายภาพ
อื่นอีก เช่น อุณหภูมิ ซึ่งในกรณีที่พืชได้รับอุณหภูมิสูงพืชสามารถตอบสนองโดยการคายน้ำ� เพื่อรักษา
อุณหภูมิของใบไม่ให้สูงมากขึ้น และยังช่วยรักษาสภาพการทำ�งานของเซลล์ให้เป็นปกติ กรณีที่พืชได้
รับอุณหภูมิสูงมากเกินไป พืชอาจปิดปากใบเพื่อลดการคายน้ำ� กรณีที่พืชได้รับอุณหภูมิต่ำ�มากเกินไป
พืชจะสร้างโครงสร้างของเยื่อหุ้มเซลล์ให้มีสัดส่วนของกรดไขมันไม่อิ่มตัวมากขึ้น เพื่อทำ�ให้เยื่อหุ้มเซลล์
ยังคงมีสมบัติในการเป็นของไหล
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 12 | การควบคุมการเจริญเติบโตและการตอบสนองของพืช
ชีววิทยา เล่ม 3
259