69 / 194
จากการแสดงความคิดเห็นนักเรียนควรจะสรุปได้ว่า โรคไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่เกิดจากเชื้อโรค
ที่สามารถติดต่อกันได้ง่าย สามารถอยู่ใน น้ำ�มูก น้ำ�ลาย หรือเสมหะของผู้ป่วยได้ ดังนั้นการเข้าใกล้
ผู้ป่วยที่ไอหรือจาม อาจหายใจเอาเชื้อไวรัสเข้าไป รวมทั้งการสัมผัสสิ่งของร่วมกันกับผู้ป่วยที่มีเชื้อไวรัส
ปนเปื้อนอยู่และเนื่องจากไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่เป็นเชื้อไวรัสซึ่งสามารถกลายพันธุ์ได้ง่าย จึงต้อง
ได้รับการฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันเชื้อไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ตามเชื้อที่กลายพันธุ์ไปเสมอ ส่วนวิธีป้องกัน
โรคนี้ได้แก่ การรักษาสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงโดยการออกกำ�ลังกาย รับประทานอาหารให้ครบ 5
หมู่ หลีกเลี่ยงการอยู่ใกล้กับผู้ป่วย หรือการฉีดวัคซีนป้องกันในแต่ละปีตามประกาศของกระทรวง
สาธารณสุข เป็นต้น
ครูอธิบายเพิ่มเติมว่านอกจากกลไกการต่อต้านหรือทำ�ลายสิ่งแปลกปลอมของร่างกายที่มีอยู่แล้ว
ตามธรรมชาติ มนุษย์ยังสามารถเสริมสร้างภูมิคุ้มกันขึ้นมาได้อีกด้วย
ครูให้นักเรียนศึกษารูป 2.19 การสร้างภูมิคุ้มกัน จากหนังสือเรียน แล้วใช้คำ�ถามในหนังสือเรียนว่า
นักเรียนคิดว่าการสร้างภูมิคุ้มกันในรูป 2.19 เหมือนหรือแตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร
เพื่อให้นักเรียน
สืบค้นข้อมูลและร่วมกันแสดงความคิดเห็น
นักเรียนควรสรุปได้ว่า การสร้างภูมิคุ้มกันในรูป 2.19 แตกต่างกัน โดยรูป ก. ลูกจะได้รับแอนติบอดี
โดยตรงจากน้ำ�นมแม่ ส่วนรูป ข. เป็นการฉีดวัคซีน ซึ่งเป็นการกระตุ้นร่างกายให้สร้างแอนติบอดีที่
จำ�เพาะต่อแอนติเจนนั้น แล้วนำ�ไปสู่ข้อสรุปว่าการสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกายแบ่งได้เป็น 2 แบบ คือ
ภูมิคุ้มกันรับมาและภูมิคุ้มกันก่อเอง
ครูอาจให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับภูมิคุ้มกันรับมา หรือฉายวีดิทัศน์เกี่ยวกับการผลิต
เซรุ่มหรือพานักเรียนไปยังสถานที่แสดงการผลิตเซรุ่ม เช่น สภากาชาดไทย เพื่อให้นักเรียนศึกษา
ขั้นตอนการผลิตเซรุ่ม ความสำ�คัญของเซรุ่ม สาเหตุที่ต้องผลิตเซรุ่ม จากนั้นให้นักเรียนสรุปผลที่ได้จาก
การศึกษา
สำ�หรับเรื่องภูมิคุ้มกันก่อเองครูอาจใช้คำ�ถามเพื่อให้นักเรียนร่วมกันอภิปราย เช่น
•
เหตุใดโรคบางโรค เช่น โรคอีสุกอีใส โรคคางทูม เมื่อเป็นแล้วจะไม่เป็นซ้ำ�อีก หรือการที่
นักเรียนได้รับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคบางชนิด ทำ�ให้นักเรียนไม่เป็นโรคนั้น
จากการอภิปรายอาจสรุปได้ว่า โรคบางโรคที่เคยเป็นจะไม่เป็นอีกเพราะร่างกายยังคงมีเซลล์
ความจำ�ที่จำ�เพาะต่อเชื้อโรคนั้นอยู่จากการป่วยครั้งแรก เมื่อได้รับเชื้อโรคเดิมอีกครั้งร่างกายจึงเกิด
การตอบสนองได้อย่างรวดเร็วทำ�ให้ไม่มีอาการเจ็บป่วย สำ�หรับการได้รับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคบาง
ชนิด เป็นการสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกายเพื่อเตรียมพร้อมล่วงหน้าเพื่อให้สามารถทำ�งานได้ทันทีเมื่อ
ได้รับเชื้อโรคชนิดเดียวกันกับวัคซีนที่ได้ฉีดเข้าไป
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 2 | การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์
55
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ