คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ ชีววิทยา เล่ม 2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

กระบวนการสังเคราะห์โปรตีนประกอบด้วย

กระบวนการถอดรหัส เป็นกระบวนการที่ DNA ถ่ายทอดข้อมูลทางพันธุกรรมให้ mRNA ซึ่ง

จะนำ�รหัสการสังเคราะห์โปรตีนไปยังไซโทพลาซึม

กระบวนการแปลรหัส เป็นกระบวนการที่เกิดการสังเคราะห์โปรตีนโดย tRNA นำ�กรดแอมิโน

ชนิดที่ตรงกับโคดอนของ mRNA มายังไรโบโซม ดังตาราง 4.4 ในหนังสือเรียน เช่น tRNA ที่

มีแอนติโคดอน 3′ CCA 5′ จะนำ�กรดแอมิโนชนิดไกลซีน (Gly) มายังไรโบโซมตรงที่มีโคดอน

5′ GGU 3′ ของ mRNA โดย tRNA อีกโมเลกุลหนึ่งจะนำ�กรดแอมิโนโมเลกุลถัดไปมาเรียงต่อ

กันบนไรโบโซมตามลำ�ดับรหัสพันธุกรรมของ mRNA โดยไรโบโซมจะทำ�หน้าที่เชื่อมพันธะ

เพปไทด์ระหว่างกรดแอมิโน

ครูให้นักเรียนสืบค้นเพื่อนำ�ไปสู่การอภิปรายและเปรียบเทียบการสังเคราะห์โปรตีนของ

สิ่งมีชีวิตพวกโพรแคริโอตและยูแคริโอต จากการอภิปรายนักเรียนควรเปรียบเทียบได้ว่า การสังเคราะห์

โปรตีนของโพรแคริโอตทั้งกระบวนการการถอดรหัสและการแปลรหัสเกิดในไซโทพลาซึมเนื่องจาก

โพรแคริโอตไม่มีเยื่อหุ้มนิวเคลียส ส่วนยูแคริโอตจะมีการถอดรหัสในนิวเคลียส และมีการแปลรหัสใน

ไซโทพลาซึม

การสังเคราะห์สาย mRNA มีทิศทางจากปลาย 5′ ไปปลาย 3′ เช่นเดียวกับทิศทางการแปลรหัส

เพื่อสังเคราะห์โปรตีนซึ่งมีทิศทางจากปลาย 5′ ไปปลาย 3′

ครูให้นักเรียนศึกษารูป 4.22 การเกิดพอลิโซมในหนังสือเรียนแล้วร่วมกันอภิปราย โดยครูอาจ

ใช้คำ�ถามประกอบว่า

จากสาย mRNA 1 สาย สามารถสังเคราะห์พอลิเพปไทด์พร้อมกันได้หลาย

สายหรือไม่

นักเรียนควรสรุปได้ว่า การสังเคราะห์พอลิเพปไทด์สามารถเกิดได้หลายๆ สายพร้อมกัน

โดยไรโบโซมจะมาเกาะจับกับ mRNA ได้หลายๆ ไรโบโซม mRNA ลักษณะนี้เรียกว่า พอลิไรโบโซม

หรือพอลิโซม

ครูให้นักเรียนเชื่อมโยงความรู้ใหม่กับความรู้เดิมที่นักเรียนเคยเรียนมาแล้วว่า

DNA ควบคุม

การสังเคราะห์โปรตีน โปรตีนที่สังเคราะห์ขึ้นเหล่านี้ไปทำ�หน้าที่อะไรบ้าง

ซึ่งนักเรียนควรจะนำ�

ความรู้ที่ได้มาใช้ในการตอบได้หลากหลาย เช่น โปรตีนฮีโมโกลบินช่วยขนส่งออกซิเจน โปรตีนที่เป็น

เอนไซม์ทำ�หน้าที่เร่งปฏิกิริยา นอกจากนี้ยังมีโปรตีนโครงสร้างที่ทำ�หน้าที่เป็นโครงสร้างของเซลล์ ซึ่ง

อาจกล่าวได้ว่า DNA สามารถควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมโดยควบคุมการสังเคราะห์โปรตีน

ครูให้นักเรียนทำ�กิจกรรม 4.2 เพื่อทบทวนความรู้ที่ได้เรียนมาแล้วเกี่ยวกับ DNA การถอดรหัส

และการแปลรหัส

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

บทที่ 4 | โครโมโซมและสารพันธุกรรม

ชีววิทยา เล่ม 2