66 / 284
1. เป็นพืชที่มีวัฏจักรชีวิตสั้น ให้ผลการทดลองได้ในระยะเวลาไม่นาน
2. ปลูกง่าย เจริญเติบโตเร็ว ให้ลูกหลานจำ�นวนมากในแต่ละครั้ง ทำ�ให้ข้อมูลจากผลการทดลอง
น่าเชื่อถือมากขึ้น
3. มีหลายลักษณะซึ่งแต่ละลักษณะแตกต่างกันอย่างชัดเจน เช่น สีกลีบดอกมีสีม่วงและสีขาว
รูปร่างของเมล็ดมีเมล็ดกลมและเมล็ดขรุขระ
4. มีดอกสมบูรณ์เพศ มีกลีบดอกปิดคลุมกลุ่มเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมีย ป้องกันไม่ให้เรณู
จากดอกอื่นเข้าผสมกับเซลล์ไข่ ในธรรมชาติจึงมีการปฏิสนธิตัวเอง ทำ�ให้ควบคุมการ
ปฏิสนธิข้ามได้ง่าย
ครูใช้คำ�ถามหรืออาจให้นักเรียนตั้งคำ�ถามเกี่ยวกับวิธีการทดลองของเมนเดล คำ�ถามอาจเป็น
ดังนี้
เมนเดลมีวิธีการผสมพันธุ์ถั่วลันเตาอย่างไร
ผลการทดลองของเมนเดลเป็นอย่างไรบ้าง
จากนั้นครูให้นักเรียนสืบค้นและวิเคราะห์การทดลองของเมนเดล โดยพิจารณาจากรูป 5.1 และ
รูป 5.2 ในหนังสือเรียน ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อสรุปขั้นตอนการทดลองของเมนเดล ดังนี้
1. เมนเดลคัดเลือกลักษณะของถั่วลันเตา 7 ลักษณะ ได้แก่ ความสูงของต้น สีของกลีบดอก
ตำ�แหน่งของดอกบนต้น สีของเมล็ด รูปร่างของเมล็ด สีของฝัก และรูปร่างของฝัก ซึ่งแต่ละ
ลักษณะมีรูปแบบที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน เช่น กลีบดอกสีม่วงและกลีบดอกสีขาว
2. เมนเดลทำ�การทดลองผสมพันธุ์ถั่วลันเตาโดยพิจารณาลักษณะทีละลักษณะ เรียกว่า
การผสมลักษณะเดียว
3. ผสมภายในดอกเดียวกันหลาย ๆ รุ่น จนแน่ใจว่าได้ต้นที่เป็นพันธุ์แท้ของลักษณะนั้น
แล้วนำ�ต้นแม่ที่มีกลีบดอกสีม่วงพันธุ์แท้และต้นพ่อที่มีกลีบดอกสีขาวพันธุ์แท้มาผสมกัน
เรียกรุ่นนี้ว่ารุ่นพ่อแม่ หรือ รุ่น P
4. ตัดเกสรเพศผู้ทิ้งให้เหลือเฉพาะเกสรเพศเมีย เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการผสมภายใน
ดอกเดียวกัน แล้วนำ�เรณูจากอับเรณูของดอกจากอีกต้นหนึ่งมาป้ายที่ยอดเกสรเพศเมียของ
ดอกเพศเมียนั้น เพื่อให้เกิดการปฏิสนธิข้าม
5. ผสมพันธุ์ในรุ่นพ่อแม่จะได้เมล็ดซึ่งไปปลูกได้เป็นต้นใหม่จำ�นวนมาก เรียกรุ่นนี้ว่า รุ่น F
1
6. ให้รุ่น F
1
ปฏิสนธิตัวเองจะได้เมล็ดซึ่งไปปลูกได้เป็นต้นใหม่ เรียกรุ่นนี้ว่า รุ่น F
2
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 5 | การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
ชีววิทยา เล่ม 2
54