71 / 284
5.1.1 กฎการแยก
ครูให้นักเรียนพิจารณารูป 5.5 ในหนังสือเรียน แล้วครูตั้งคำ�ถามนำ�เพื่อเชื่อมโยงความน่าจะเป็น
และกฎการแยกของเมนเดลว่า
เพราะเหตุใดอัตราส่วนฟีโนไทป์ของรุ่น F
2
จึงมีลักษณะเด่นต่อ
ลักษณะด้อยเท่ากับ 3 : 1
นักเรียนควรสรุปได้ว่าถั่วลันเตาที่มีกลีบดอกสีม่วงมีจีโนไทป์
Pp
โดยแอลลีล
P
และ
p
มีโอกาส
ที่จะแยกสู่เซลล์ไข่หรือสเปิร์มเท่าๆ กัน คือ 1/2 เมื่อมีการปฏิสนธิโอกาสที่สเปิร์มจะรวมกับเซลล์ไข่เป็น
ไปได้ 3 แบบ คือ
PP Pp
และ
pp
ในอัตราส่วน 1 : 2 : 1 และมีฟีโนไทป์ 2 แบบ คือ กลีบดอกสีม่วงและ
กลีบดอกสีขาวในอัตราส่วน 3 : 1 จากนั้นครูให้ความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้ตารางพันเนตต์ในการ
หาจีโนไทป์ของรุ่นลูก
ครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับใจความสำ�คัญของกฎการแยก คือ แอลลีลที่อยู่เป็นคู่กัน
จะแยกออกจากกันในระหว่างการสร้างเซลล์สืบพันธุ์ โดยเซลล์สืบพันธุ์แต่ละเซลล์จะมีเพียงแอลลีลใด
แอลลีลหนึ่ง และครูเชื่อมโยงกฎการแยกกับการแบ่งเซลล์แบบไมโอซิสว่าสัมพันธ์กับระยะใดใน
การแบ่งเซลล์ และอาจให้นักเรียนเขียนแผนภาพแสดงกฎการแยก
ครูอาจชี้ให้นักเรียนเห็นว่าข้อมูลที่ได้จากการทดลองของเมนเดล มีการนำ�คณิตศาสตร์มาใช้ใน
การวิเคราะห์ข้อมูลจากการทดลองและใช้หลักความน่าจะเป็นในการอธิบาย และนำ�ไปสู่การอธิบาย
เกี่ยวกับการแยกของแอลลีลที่เข้าคู่กันไปยังเซลล์สืบพันธุ์ซึ่งจะมีโอกาสปรากฏในเซลล์สืบพันธุ์
ได้เท่าๆ กัน โดยในกรณีที่มีจีโนไทป์แบบฮอมอไซกัส เซลล์สืบพันธุ์ทั้งหมดจะมีแบบเดียว ส่วนในกรณี
มีจีโนไทป์แบบเฮเทอโรไซกัส เซลล์สืบพันธุ์จะมี 2 แบบ แต่ละแบบมีโอกาสเกิดเท่ากันคือ1/2 ดังรูป 5.1
นอกจากนี้ ครูอาจตั้งคำ�ถามกระตุ้นให้นักเรียนอยากทราบว่า อัตราส่วน 3 : 1 ในรุ่น F
2
ในการ
ทดลองของเมนเดลเกิดได้อย่างไร โดยอาจเชื่อมโยงกับกิจกรรมนอกเวลาเรียนในการโยนเหรียญ
2 เหรียญ เพื่อศึกษาความน่าจะเป็น ซึ่งได้ข้อสรุปว่า เมื่อโยนเหรียญ 2 เหรียญพร้อมกัน โอกาสที่จะ
เป็นไปได้มี 3 แบบ คือ ออกหัว 2 เหรียญ ออกหัวและออกก้อย และออกก้อยทั้ง 2 เหรียญ ในอัตราส่วน
1 : 2 : 1 เช่นเดียวกับการผสมพันธุ์ต้นถั่วลันเตาที่เป็นเฮเทอโรไซกัส จะมีโอกาสได้ลูกที่มีจีโนไทป์เป็น
ฮอมอไซกัสโดมิแนนท์ : เฮเทอโรไซกัส : ฮอมอไซกัสรีเซสสีฟ เท่ากับ 1 : 2 : 1 โดยจะมีฟีโนไทป์เป็น
ลักษณะเด่น : ลักษณะด้อย เท่ากับ 3 : 1
PP
Pp
1/2
P
1/2
P
1/2
P
1/2
p
รูป 5.1 กฎการแยก
จีโนไทป์แบบฮอมอไซกัส
จีโนไทป์แบบเฮเทอโรไซกัส
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 5 | การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
ชีววิทยา เล่ม 2
59