คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ ชีววิทยา เล่ม 2 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

76 / 284

ในรุ่น F1 ที่มีจีโนไทป์เป็น RrYy โอกาสที่ R และ Y อยู่ในเซลล์สืบพันธุ์เดียวกัน จะเท่ากับ โอกาส
ที่ R และ y อยู่ในเซลล์สืบพันธุ์เดียวกันหรือไม่
เท่ากัน โดยเป็นไปตามหลักความน่าจะเป็น R มีโอกาสเข้าคู่กับ Y หรือ y เท่ากัน คือ 1/2
รุ่น F2 ที่มีฟีโนไทป์เหมือนต้นพ่อหรือต้นแม่ในรุ่น P มีอัตราส่วนเป็นเท่าใด
รุ่น F2 มีจำ�นวนเมล็ดที่มีฟีโนไทป์เหมือนรุ่น P คือ เมล็ดกลมสีเหลืองและเมล็ดขรุขระสีเขียว
เท่ากับ 315 + 32 เท่ากับ 347 โดยมีอัตราส่วนประมาณ
อัตราส่วนฟีโนไทป์ในรุ่น F2 ที่เกิดขึ้นสอดคล้องกับหลักความน่าจะเป็นหรือไม่ อย่างไร
อัตราส่วนของลักษณะเมล็ดกลมกับเมล็ดขรุขระเท่ากับ 3 : 1 และอัตราส่วนของลักษณะเมล็ด
สีเหลืองกับเมล็ดสีเขียวเท่ากับ 3 : 1 เมื่อนำ�อัตราส่วนของสองลักษณะมาคูณกันจะได้รุ่น F2
มีฟีโนไทป์ 4 ลักษณะ อัตราส่วนเป็น 9 : 3 : 3 : 1 ซึ่งสอดคล้องกับหลักการคูณของความน่าจะเป็น
ครูอาจแสดงให้นักเรียนเข้าใจถึงการรวมกลุ่มอย่างอิสระในระหว่างการแบ่งเซลล์ ดังรูป 5.7
เมื่อมีการแยกของแอลลีลที่อยู่เป็นคู่ซึ่งควบคุมลักษณะเดียวกันแล้ว จะมีการจัดกลุ่มอย่างอิสระกับ
แอลลีลของยีนที่ควบคุมลักษณะอื่น เช่น R กับ r เมื่อแยกจากกันแล้วอาจจัดกลุ่มกับ Y หรือ y ก็ได้
จึงทำ�ให้โอกาสที่จะเกิดเซลล์สืบพันธุ์ RY Ry rY และ ry ในอัตราส่วน 1 : 1 : 1 : 1 เป็นดังนี้
1/2 R
1/2 r
1/2 Y
1/2 Y
1/4 RY
1/4 rY
1/4 Ry
1/4 ry
1/2 y
1/2 y
จากนั้นครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปใจความสำ�คัญของกฎการรวมกลุ่มอย่างอิสระ คือ
ในระหว่างการสร้างเซลล์สืบพันธุ์ ยีนที่อยู่บนโครโมโซมที่ไม่ได้เป็นคู่ฮอมอโลกัสกัน จะมีการจัดกลุ่ม
อย่างอิสระ โดยแต่ละคู่ของแอลลีลจะแยกออกจากกัน และจัดกลุ่มอย่างอิสระกับแอลลีลอื่นที่
แยกออกจากคู่เช่นกัน
เมื่อนักเรียนเข้าใจกฎการแยกและกฎการรวมกลุ่มอย่างอิสระแล้ว ครูอาจให้ตัวอย่างเพิ่มเติม
เช่น การหาโอกาสในการเกิดเซลล์สืบพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตที่มีจีโนไทป์เป็น AaBBCcDd ครูอาจให้นักเรียน
ใช้แผนภาพซึ่งสรุปได้ว่าสิ่งมีชีวิตที่มีจีโนไทป์เป็น AaBBCcDdจะมีโอกาสสร้างเซลล์สืบพันธุ์ได้8รูปแบบ
ดังรูป และแต่ละรูปแบบจะมีโอกาสเกิดขึ้นเท่ากับ 1/8
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 5 | การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม ชีววิทยา เล่ม 2 64