99 / 284
5.2.2 ความเด่นร่วม
ครูนำ�เข้าสู่บทเรียนโดยอาจถามนักเรียนว่า นอกจากการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมที่เป็น
แบบเด่นสมบูรณ์และเป็นแบบเด่นไม่สมบูรณ์แล้ว ยังมีการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมรูปแบบอื่น
อีกหรือไม่
ครูอธิบายเกี่ยวกับหมู่เลือดของมนุษย์ซึ่งมีหลายระบบ จากนั้นครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูล
หมู่เลือดระบบ MN โดยใช้รูป 5.15 แล้วร่วมกันอภิปรายในประเด็นต่อไปนี้
ลักษณะหมู่เลือดระบบ MN ถูกควบคุมด้วยแอลลีลกี่รูปแบบ ควบคุมลักษณะอย่างไรบ้าง
หมู่เลือดระบบ MN มีจีโนไทป์และฟีโนไทป์กี่แบบ อะไรบ้าง
รูปแบบการถ่ายทอดลักษณะหมู่เลือดระบบMN เป็นรูปแบบใด แตกต่างจากผลการทดลอง
ของเมนเดลอย่างไร
จากการสืบค้นข้อมูล นักเรียนควรสรุปได้ว่าลักษณะหมู่เลือดระบบ MN เกี่ยวข้องกับยีนที่
ควบคุมการสร้างไกลโคโปรตีนบนผิวเซลล์เม็ดเลือดแดง ซึ่งมีแอลลีล 2 รูปแบบ คือ แอลลีล
L
M
ควบคุม
การสร้างไกลโคโปรตีนชนิดMและแอลลีล
L
N
ควบคุมการสร้างไกลโคโปรตีนชนิดNหมู่เลือดระบบMN
มีจีโนไทป์และฟีโนไทป์ ดังตาราง
จีโนไทป์
ฟีโนไทป์
L
M
L
M
เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงมีไกลโคโปรตีน M
L
M
L
N
เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงมีไกลโคโปรตีน M และ N
L
N
L
N
เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงมีไกลโคโปรตีน N
การถ่ายทอดลักษณะหมู่เลือดระบบ MN เป็นแบบเด่นร่วม ซึ่งไม่เป็นไปตามผลการทดลองของ
เมนเดล เนื่องจากเมนเดลศึกษาลักษณะที่ควบคุมด้วยยีนที่มีแอลลีลหนึ่งเด่นสมบูรณ์ต่อแอลลีลที่เป็น
คู่กัน แต่ลักษณะเลือดหมู่ MN จะควบคุมด้วยยีนที่มีแอลลีล
L
M
และแอลลีล
L
N
ที่แสดงลักษณะได้
ทั้งคู่จึงแสดงออกร่วมกัน ทำ�ให้ผู้ที่มีจีโนไทป์
L
M
L
N
สามารถสร้างไกลโคโปรตีน M และ N ได้ จึงมี
เลือดหมู่ MN
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 5 | การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม
ชีววิทยา เล่ม 2
87