32 / 254
ครูให้นักเรียนศึกษารูป 13.14 เพื่อสรุปให้ได้ว่าในช่องปากเกิดการย่อยแป้งโดยอะไมเลส
พร้อมทั้งให้นักเรียนตอบคำ�ถามในหนังสือเรียนซึ่งมีแนวคำ�ตอบดังนี้
การเปลี่ยนแปลงของอาหารที่เกิดขึ้นในช่องปากโดยการทำ�งานของฟันและอะไมเลสแตกต่าง
กันอย่างไร
ฟันทำ�หน้าที่บดเคี้ยวอาหารให้มีขนาดเล็กลงทำ�ให้พื้นที่ผิวของอาหารที่จะสัมผัสกับเอนไซม์มี
มากขึ้น ส่วนอะไมเลสจะมีหน้าที่สลายพันธะที่ยึดระหว่างโมเลกุลหน่วยย่อยๆ ของสารอาหาร
ประเภทแป้งทำ�ให้มีขนาดโมเลกุลเล็กลง โดยมีน้ำ�เข้าร่วมทำ�ปฏิกิริยาด้วย
ครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการกลืน เพื่อให้เห็นความสัมพันธ์ของ ลิ้น ลิ้นไก่ เพดานอ่อน
คอหอย หลอดอาหาร กล่องเสียง และฝาปิดกล่องเสียง จากนั้นให้นักเรียนศึกษารูป 13.15 และให้
นักเรียนใช้มือแตะที่กล่องเสียงเพื่อสังเกตการเคลื่อนขึ้นลงของกล่องเสียงขณะกลืนน้ำ�ลาย
ขณะเดียวกันให้นักเรียนสังเกตการหายใจในขณะกลืนน้ำ�ลายแล้วอภิปรายร่วมกันเพื่อสรุปให้ได้ว่า
การหายใจไม่สามารถเกิดพร้อมกับการกลืนน้ำ�ลายได้ จากนั้นตอบคำ�ถามในหนังสือเรียน ซึ่งมีแนว
คำ�ตอบดังนี้
การพูดคุยหรือการหัวเราะในขณะที่เคี้ยวอาหารและกลืนอาหารจะมีผลอย่างไร เพราะเหตุใด
อาหารอาจตกลงไปในกล่องเสียงและท่อลม หรือขึ้นไปที่โพรงจมูกได้ เพราะขณะที่หัวเราะ หรือ
พูดคุยนั้นฝาปิดกล่องเสียงจะปิดกล่องเสียงไม่สนิท และเป็นจังหวะที่ลิ้นไก่และเพดานอ่อน
ปิดช่องทางติดต่อกับโพรงจมูกไม่สนิทเช่นเดียวกัน ซึ่งถ้าอาหารตกลงไปในท่อลมอาจทำ�ให้เกิด
การสำ�ลักหรือถ้าอาหารมีขนาดใหญ่ อาจไปอุดตันทำ�ให้เป็นอัมพาตได้
เพราะเหตุใดเวลารับประทานข้าวแล้วเกิดสำ�ลักจึงมีข้าวออกทางจมูกได้
เพราะลิ้นไก่และเพดานอ่อนไม่ปิดกั้นทางติดต่อระหว่างคอหอยกับโพรงจมูก ทำ�ให้อาหารจาก
ช่องปากขึ้นไปในโพรงจมูก
นักบินอวกาศที่อยู่ในสภาพไร้น้ำ�หนักโดยศีรษะหันลงสู่พื้นสามารถใช้หลอดดูดน้ำ�เข้าสู่ทางเดิน
อาหารโดยไม่ไหลย้อนกลับได้อย่างไร
น้ำ�ที่เข้าสู่หลอดอาหารจะเคลื่อนไปตามหลอดอาหารโดยไม่ไหลย้อนกลับ เนื่องจากการหดตัว
และคลายตัวของกล้ามเนื้อที่อยู่รอบๆ หลอดอาหารที่เรียกว่า เพอริสตัลซิส ซึ่งจะเกิดติดต่อ
กันไปจนสุดระยะของหลอดอาหาร
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 13 | ระบบย่อยอาหาร
ชีววิทยา เล่ม 4
20