51 / 194
การควบคุมดุลยภาพของกรด – เบสของเลือดโดยการทำ�งานของไต
ครูทบทวนความรู้เกี่ยวกับการทำ�งานของหน่วยไต ในการกรอง การดูดกลับ และการหลั่ง โดยให้
นักเรียนศึกษาจากรูป 2.4 การทำ�งานของหน่วยไต ในหนังสือเรียน แล้วใช้คำ�ถามซึ่งมีแนวคำ�ตอบดังนี้
นอกจากการกรองแล้ว ไอออนต่าง ๆ ที่เกินความต้องการของร่างกายมีการกำ�จัดออกโดย
กระบวนการใดของหน่วยไต
กระบวนการหลั่ง
ครูให้นักเรียนสืบค้นกลไกการรักษาดุลยภาพความเป็นกรด-เบสในเลือดโดยการทำ�งานของไตและ
ศึกษารูป 2.9 การทำ�งานของท่อหน่วยไตเมื่อเลือดมีภาวะเป็นกรดในหนังสือเรียน แล้วตอบคำ�ถาม
ตรวจสอบความเข้าใจในหนังสือเรียน
เฉลยตรวจสอบความเข้าใจ
ถ้าเลือดมีภาวะเป็นเบส ท่อหน่วยไตจะมีการหลั่งและดูดกลับสารต่าง ๆ อย่างไร เพื่อ
รักษาดุลยภาพของกรด-เบสของเลือด
เซลล์ที่ท่อหน่วยไตจะลดการหลั่งไฮโดรเจนไอออนเพื่อให้มีปริมาณไฮโดรเจน
ไอออนในเลือดเพิ่มขึ้น และหลั่งไฮโดรเจนคาร์บอเนตไอออนเข้าสู่ของเหลวใน
ท่อหน่วยไตเพื่อขับออกนอกร่างกายพร้อมกับปัสสาวะทำ�ให้ความเป็นกรด-เบสของ
เลือดกลับเข้าสู่ภาวะสมดุล
ถ้าไตไม่สามารถทำ�งานได้จะมีผลอย่างไรต่อร่างกาย
ของเสียต่าง ๆ โดยเฉพาะสารที่มีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบ น้ำ� และสารอื่น ๆ ที่
มากเกินความต้องการของร่างกาย รวมทั้งไอออนต่าง ๆ เช่น แอมโมเนียมไอออน
ไฮโดรเจนไอออน จะสะสมอยู่ในเลือดจนเป็นอันตรายต่อเซลล์ทำ�ให้สุขภาพร่างกาย
อ่อนแอและอาจทำ�ให้เสียชีวิตได้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 2 | การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์
37
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ