54 / 194
2. โรคนิ่วในไต (kidney stone)
นิ่วเกิดจากตะกอนของสารต่าง ๆ เช่น แคลเซียม ฟอสเฟต ในปัสสาวะตะกอนเหล่านี้ไม่
ละลายน้ำ�และรวมตัวกันเป็นก้อนแข็งมีขนาดเล็กจนถึงขนาดใหญ่ ทำ�ให้อุดตันที่บริเวณต่างๆ
ของไต สาเหตุของการเกิดก้อนนิ่วมีหลายสาเหตุ เช่น ร่างกายกรองหรือกำ�จัดแร่ธาตุออกมา
มากเกิน หรือเกิดจากการอักเสบติดเชื้อทำ�ให้มีการจับกันของผลึกเป็นก้อนนิ่วได้เร็ว การรับ
ประทานอาหารที่มีสารซึ่งเป็นส่วนประกอบของนิ่ว เช่น สารออกซาเลต ซึ่งพบมากใน ผัก
โขม หน่อไม้ ชะพลู ผักแพว การรักษาขึ้นอยู่กับขนาดของก้อนนิ่วว่าจะเลือกใช้วิธีใดจึงจะ
เหมาะสม เช่น การใช้ยาละลายก้อนนิ่ว การสลายก้อนนิ่วโดยใช้คลื่นเสียงความถี่สูง การ
ผ่าตัด
ตัวอย่างโรคที่เกี่ยวกับทางเดินปัสสาวะ
1. โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ (cystitis)
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่อาศัยอยู่ในลำ�ไส้ใหญ่ เช่น
Escherichia coli (E. coli)
โรคนี้พบมากในเพศหญิงเนื่องจากมีท่อปัสสาวะสั้นกว่าเพศชาย
และมีรูเปิดใกล้กับทวารหนัก เชื้อโรคจึงเข้าสู่ท่อปัสสาวะและผ่านขึ้นไปที่กระเพาะปัสสาวะ
ได้ หากไม่ได้รับการรักษาหรือปล่อยทิ้งไว้เป็นเวลานานเชื้อโรคจะผ่านไปที่ท่อไตทำ�ให้ไต
อักเสบ (nephritis) หรือ กรวยไตอักเสบ (pyelonephritis)
2. ท่อปัสสาวะอักเสบ (urethritis)
ท่อปัสสาวะอักเสบส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อ ซึ่งพบมากจากการติดเชื้อแบคทีเรียจาก
การมีเพศสัมพันธ์ โดยเฉพาะแบคทีเรีย
Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis
ขณะที่บางส่วนไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อจากการมีเพศสัมพันธ์ เช่น
Escherichia coli
ที่อาจ
ติดมาทางลำ�ไส้ใหญ่ (อุจจาระ) และอีกสาเหตุหนึ่ง คือ การบาดเจ็บของท่อปัสสาวะจากการ
สวนถ่ายท่อปัสสาวะในคนที่เป็นอัมพาต การส่องกล้องทางท่อปัสสาวะ หรือการระคายเคือง
เยื่อบุท่อทางเดินปัสสาวะจากการใช้น้ำ�ยาทำ�ความสะอาดบ่อย ๆ เป็นต้น อาการโดยทั่วไปที่
พบ คือ ปวด แสบ ขัด ปัสสาวะอาจขุ่น หรือมีเลือดปนออกมา ปัสสาวะบ่อย อาจมีไข้ เป็นต้น
การรักษาโดยทั่วไปหากติดเชื้อแบคทีเรียแพทย์จะให้ยาปฏิชีวนะ หากเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ
ที่ไม่ใช่จากการติดเชื้อแบคทีเรียแพทย์จะรักษาตามอาการ เช่น การให้ยาแก้ปวดบรรเทา
อาการปวด
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 2 | การรักษาดุลยภาพของร่างกายมนุษย์
40
วิทยาศาสตร์ชีวภาพ