คู่มือครู รายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ ชีววิทยา เล่ม 1 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4

ครูอาจแนะนำ�ให้นักเรียนใช้น้ำ�ผลไม้ที่ผ่านการฆ่าเชื้อ เช่น น้ำ�ผลไม้กระป๋อง หรือน้ำ�ผลไม้ UHT

เพื่อป้องกันการปนเปื้อนจากจุลินทรีย์อื่นๆ ส่วนแนวทางในการตอบคำ�ถามหรืออภิปรายกิจกรรมลอง

ทำ�ดูเรื่องการหมักแอลกอฮอล์ของเซลล์ยีสต์มีดังนี้

เหตุใดจึงมีการเติมน้ำ�มันพืชลงในหลอดทดลองทั้ง 3 หลอด

การเติมน้ำ�มันพืชลงในผิวหน้าของสารละลายเพื่อจำ�กัดปริมาณแก๊สออกซิเจนในหลอดทดลอง

เพื่อให้เซลล์ยีสต์เกิดการสลายสารอาหารโดยกระบวนการหมัก

การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในหลอดทดลองทั้ง 3 หลอดเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร

หลอดทดลองที่ 2 และที่ 3 เกิดฟองแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ และได้แอลกอฮอล์เป็นผลิตภัณฑ์

(เมื่อลองดมจะได้กลิ่นแอลกอฮอล์) เนื่องจากหลอดทดลองที่ 2 มีคาร์โบไฮเดรตจากน้ำ�ตาลทราย

และหลอดทดลองที่ 3 มีคาร์โบไฮเดรตจากน้ำ�สับปะรด จึงมีวัตถุดิบที่ยีสต์จะใช้ในการสร้าง

พลังงาน แต่เนื่องจากมีแก๊สออกซิเจนอยู่จำ�กัดทำ�ให้การสลายสารอาหารของยีสต์ในหลอด

ทดลองทั้ง 2 หลอดจะดำ�เนินผ่านไกลโคไลซิส วัฏจักรเครบส์ และกระบวนการถ่ายทอด

อิเล็กตรอนตามลำ�ดับได้ในเพียงช่วงแรก หลังจากนั้นเมื่อแก๊สออกซิเจนหมดลง การสลายสาร

อาหารของยีสต์จะผ่านไกลโคไลซิสแล้วเข้าสู่กระบวนการหมัก ส่วนหลอดทดลองที่ 1 ไม่มีการ

เปลี่ยนแปลงเนื่องจากยีสต์ไม่มีสารอาหารสำ�หรับเป็นวัตถุดิบในการสร้างพลังงานให้กับเซลล์

ถ้าไม่มีการเติมน้ำ�มันพืช และเขย่าหลอดทดลองทั้ง 3 หลอด จะเกิดการเปลี่ยนแปลงที่เหมือน

หรือแตกต่างจากการทดลองแรกอย่างไร

หลอดทดลองที่ 1 ไม่มีการเปลี่ยนแปลงเช่นเดียวกับการทดลองแรก ส่วนหลอดทดลองที่ 2 และ

3 จะเกิดฟองแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แต่ไม่เกิดแอลกอฮอล์ เนื่องจากการไม่ใส่น้ำ�มันพืชและ

การเขย่าหลอดเป็นการเติมอากาศให้กับหลอดทดลอง ทำ�ให้ยีสต์เกิดการสลายสารอาหารได้

อย่างสมบูรณ์

ในกรณีที่ผลการทดลองไม่เป็นไปตามที่คาดหมาย ให้ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อ

หาเหตุผล เช่น ถ้าหลอดที่ 2 และ 3 ของชุดการทดลองที่ 2 มีกลิ่นแอลกอฮอล์ อาจจะเกิดจากการเขย่า

แล้วออกซิเจนในหลอดไม่มากพอ (เนื่องจากเขย่าเบา เขย่าไม่ถี่พอ เป็นต้น)

จากนั้นครูให้นักเรียนร่วมกันสรุปขั้นตอนของการสลายกลูโคสในภาวะที่มีออกซิเจนไม่เพียงพอ

ซึ่งนักเรียนควรสรุปได้ว่า เซลล์จะมีการสลายกลูโคสผ่านกระบวนการต่าง ๆ คือ ไกลโคไลซิส วัฏจักร

เครบส์ แต่กระบวนการถ่ายทอดอิเล็กตรอนหยุดชะงักเนื่องจากไม่มีตัวรับอิเล็กตรอนตัวสุดท้ายคือ

ออกซิเจน เกิดการสะสมของ NADH และ FADH

มากขึ้น ทำ�ให้เซลล์ต้องมีกระบวนการหมักเกิดขึ้น

แทน เพื่อเปลี่ยนกรดไพรูวิกที่เกิดจากไกลโคไลซิสให้กลายเป็นกรดแลกติกหรือแอลกอฮอล์ ซึ่งใน

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

บทที่ 3 | เซลล์และการทำ�งานของเซลล์

ชีววิทยา เล่ม 1

217