259 / 367
การวิเคราะห์ตัวชี้วัด
แนวทางการจัดการเรียนรู้
แนวทางการวัดและประเมินตัวชี้วัด
ตัวชี้วัด
๖. อธิบายลักษณะของชั้นหน้าตัดดินและกระบวนการเกิดดินจากแบบจำ�ลอง รวมทั้งระบุปัจจัยที่ทำ�ให้ดินมีลักษณะและสมบัติแตกต่างกัน
ด้านความรู้
๑. ชั้นดินแบ่งออกเป็นหลายชั้นที่ขนานหรือ
เกือบขนานกับผิวหน้าดิน ชั้นดินที่มีลักษณะ
ปรากฏให้เห็นเรียงลำ�ดับเป็นชั้นตาม
แนวดิ่ง เรียกว่า ชั้นหน้าตัดดินหรือหน้าตัด
ข้างของดิน (soil profile) โดยชั้นดินแต่ละ
ชั้นมีลักษณะแตกต่างกันเนื่องจากสมบัติทาง
กายภาพ เคมี ชีวภาพ และลักษณะอื่นๆ เช่น
สี โครงสร้าง เนื้อดิน การยึดตัว ความเป็น
กรด-เบส
๒. ดินเกิดจากหินที่ผุพังจากการกระทำ�ของ
ตัวกลางต่างๆ ผสมคลุกเคล้ากับอินทรียวัตถุ
และทับถมบนผิวโลก
๓. ปัจจัยที่ทำ�ให้ดินแต่ละท้องถิ่นมีลักษณะและ
สมบัติแตกต่างกัน ได้แก่ วัตถุต้นกำ�เนิดดิน
ภูมิอากาศ สิ่งมีชีวิตในดิน สภาพภูมิประเทศ
และระยะเวลาในการเกิดดิน
ด้านความรู้
๑. อธิบายลักษณะหน้าตัดข้างของดิน
๒. อธิบายกระบวนการเกิดดิน
๓. ระบุและอธิบายเกี่ยวกับปัจจัยที่ทำ�ให้ดินมีลักษณะ
และสมบัติแตกต่างกัน
๑. ครูกระตุ้นให้นักเรียนเกิดข้อสงสัยและตั้งคำ�ถามเกี่ยวกับลักษณะ
หน้าตัดข้างของดิน โดยอาจใช้สถานการณ์ หรือคำ�ถาม หรือสื่อต่าง ๆ
เช่น รูปภาพ วีดิทัศน์ ภาพเคลื่อนไหว เพื่อนำ�ไปสู่การสังเกตลักษณะ
หน้าตัดข้างของดิน
๒. นักเรียนสังเกตหน้าตัดข้างของดิน จากตัวอย่างในพื้นที่จริงหรือจาก
แบบจำ�ลอง บันทึกและเขียนแผนภาพหน้าตัดข้างของดินที่ได้
๓. นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะหน้าตัดข้างของดิน และการแบ่ง
ชั้นดินจากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ ที่น่าเชื่อถือได้ เช่น อินเทอร์เน็ต หนังสือ
เป็นต้น จากนั้นนำ�ข้อมูลมาจัดกระทำ�และนำ�เสนอในรูปแบบที่เข้าใจง่าย
๔. นักเรียนเปรียบเทียบลักษณะหน้าตัดข้างของดินและการแบ่งชั้นดิน
จากภาพที่เขียนไว้กับข้อมูลที่ได้จากการสืบค้น จากนั้นให้นำ�เสนอและ
ร่วมกันอภิปราย เพื่อลงข้อสรุปว่าหน้าตัดข้างของดินเป็นชั้นดินที่
มีลักษณะปรากฏให้เห็นเรียงลำ�ดับเป็นชั้นจากผิวหน้าดินลงไปใน
แนวดิ่ง ชั้นดินแบ่งออกเป็นหลายชั้น ขนานหรือเกือบขนานกับผิวหน้าดิน
แต่ละชั้นมีลักษณะแตกต่างกันเนื่องจากสมบัติทางกายภาพ เคมี ชีวภาพ
และลักษณะอื่นๆ เช่น สี โครงสร้าง เนื้อดิน การยึดตัว ความเป็นกรด-เบส
๕. ครูกระตุ้นให้นักเรียนตั้งคำ�ถามเกี่ยวกับกระบวนการเกิดดิน โดยใช้
วิธีการต่าง ๆ เช่น สังเกตจากภาพหน้าตัดข้างของดิน จากนั้นสนทนา
ซักถาม เพื่อนำ�ไปสู่การสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับกระบวนการเกิดดิน และ
ปัจจัยที่ทำ�ให้ดินแต่ละท้องถิ่นมีลักษณะและสมบัติแตกต่างกัน
249
วิทยาศาสตร์
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒