142 / 302
จากการสืบค้นข้อมูลนักเรียนควรอธิบายได้ว่าการเปิดปิดปากใบของพืชเป็นผลมาจากการ
เปลี่ยนแปลงความเต่งของเซลล์คุม ซึ่งเป็นผลจากการเปลี่ยนแปลงความเข้มข้นของสารละลายภายใน
เซลล์คุม โดยความเข้มข้นของสารละลายภายในเซลล์คุมจะมีการเปลี่ยนแปลงเนื่องจากการเคลื่อนที่
เข้าและออกของโพแทสเซียมไอออน หรือสารต่าง ๆ และการสะสมของซูโครส โดยในเวลาเช้าเมื่อ
ความเข้มข้นของสารละลายในเซลล์คุมสูงขึ้นส่งผลให้น้ำ�มีการเคลื่อนที่เข้าสู่เซลล์ จนทำ�ให้เซลล์คุม
เต่ง เซลล์คุมจะโค้งตัวและทำ�ให้ปากใบเปิด เมื่อถึงเวลาเย็นความเข้มข้นของสารละลายในเซลล์คุม
ต่ำ�ลงส่งผลให้น้ำ�มีการเคลื่อนที่ออกจากเซลล์ ทำ�ให้เซลล์คุมสูญเสียความเต่ง เซลล์คุมจะแนบกันสนิท
นั่นคือปากใบปิด ทั้งนี้ครูอาจอธิบายเพิ่มเติมว่า นอกจากโพแทสเซียมไอออนและซูโครสแล้ว
การเปลี่ยนแปลงความเต่งของเซลล์คุมยังมีไอออนและสารอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องอีกหลายชนิด
10.2.2 การแลกเปลี่ยนแก๊ส
ครูนำ�เข้าสู่เนื้อหาเพื่อให้นักเรียนเห็นถึงความสำ�คัญของการแลกเปลี่ยนแก๊สที่มีต่อการดำ�รง
ชีวิตของพืช โดยใช้คำ�ถาม ดังนี้
แก๊สที่พืชใช้ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงและกระบวนการหายใจระดับเซลล์มีอะไรบ้าง
พืชได้รับ CO
2
และ O
2
มาจากแหล่งใด
นักเรียนควรตอบได้ว่าแก๊สที่พืชใช้ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงคือ CO
2
และแก๊สที่พืช
ใช้ในกระบวนการหายใจระดับเซลล์คือ O
2
โดยพืชจะได้รับ CO
2
จากกระบวนการหายใจระดับเซลล์
และ O
2
จากกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง นอกจากนี้พืชยังได้รับ CO
2
และ O
2
จากการแลกเปลี่ยน
แก๊สกับบรรยากาศ
จากนั้นครูให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการแลกเปลี่ยนแก๊สระหว่างพืชกับบรรยากาศจาก
หนังสือเรียนและรูป 10.10 ในหนังสือเรียน ซึ่งนักเรียนควรอธิบายได้ว่า พืชมีการแลกเปลี่ยนแก๊สกับ
บรรยากาศผ่านทางปากใบ เมื่อความเข้มข้นของแก๊สในอากาศภายนอกแตกต่างจากภายในใบพืช แก๊ส
จะแพร่จากบริเวณที่มีความเข้มข้นสูงไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นต่ำ� การแลกเปลี่ยนแก๊สมีความสำ�คัญ
ต่อการดำ�รงชีวิตของพืชเนื่องจากพืชต้องใช้แก๊สในกระบวนการต่าง ๆ ที่จำ�เป็นต่อการดำ�รงชีวิต เช่น
กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง มีการใช้ CO
2
และมีการสร้าง O
2
ส่วนกระบวนการหายใจระดับเซลล์
มีการใช้ O
2
และมีการสร้าง CO
2
ซึ่งความเข้มข้นของแก๊สเหล่านี้ในเซลล์พืชมีการเปลี่ยนแปลง
ตลอดเวลาขึ้นอยู่กับอัตราการเกิดกระบวนการเหล่านี้ และนำ�ไปสู่การแลกเปลี่ยนแก๊สระหว่างพืชกับ
บรรยากาศ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 10 | การลำ�เลียงของพืช
ชีววิทยา เล่ม 3
130