193 / 284
ครูใช้รูป 3.6 ในหนังสือเรียนซึ่งแสดงโครงสร้างเยื่อหุ้มเซลล์แบบฟลูอิดโมเซอิกโมเดลในหนังสือ
เรียนแล้วให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับโครงสร้างอื่นๆ นอกจากโครงสร้างหลักที่พบในเยื่อหุ้ม
เซลล์ โดยมีแนวคำ�ถามดังนี้
นอกจากลิพิดและโปรตีนซึ่งเป็นโครงสร้างหลักของเยื่อหุ้มเซลล์แล้ว ยังพบสารอื่นอีกหรือไม่
ถ้าพบมีอะไรบ้าง
จากการอภิปรายร่วมกันนักเรียนควรอธิบายได้ว่า นอกจากลิพิดและโปรตีนที่เป็นโครงสร้างหลัก
ของเยื่อหุ้มเซลล์แล้วยังพบคาร์โบไฮเดรต โดยคาร์โบไฮเดรตที่พบอาจเชื่อมต่อกับลิพิด เรียก ไกลโคลิพิด
หรือเชื่อมต่อกับโปรตีน เรียก ไกลโคโปรตีน และยังพบคอเลสเตอรอล
ครูให้นักเรียนศึกษาเกี่ยวกับสมบัติของเยื่อหุ้มเซลล์และร่วมกันอภิปรายเพื่อให้ได้ข้อสรุปว่า
โครงสร้างของโมเลกุลต่างๆ ที่ประกอบกันขึ้นเป็นเยื่อหุ้มเซลล์ทำ�ให้เยื่อหุ้มเซลล์มีสมบัติเป็นเยื่อเลือก
ผ่าน (selectively permeable membrane) ซึ่งมีหน้าที่ในการควบคุมการลำ�เลียงสารเข้าและออกจาก
เซลล์ ซึ่งจะได้เรียนในหัวข้อการลำ�เลียงสารเข้าและออกจากเซลล์
โปรตีนที่เป็นองค์ประกอบของเยื่อหุ้มเซลล์มีบทบาทสำ�คัญอย่างไรบ้าง
โปรตีนที่เป็นองค์ประกอบของเยื่อหุ้มเซลล์มีบทบาทสำ�คัญในการลำ�เลียงสาร ตอบสนอง
ต่อสารเคมีที่มากระตุ้น และเร่งปฏิกิริยาเคมีภายในเซลล์
โปรตีนลำ�เลียง (transport protein) ที่อาจพบได้ในเยื่อหุ้มเซลล์ คือ
- โปรตีนตัวพา (carrier protein) เป็นโปรตีนที่จับกับโมเลกุลสารแล้วเปลี่ยนรูปร่างเพื่อนำ�
สารดังกล่าวผ่านเยื่อหุ้มเซลล์
- โปรตีนช่อง (channel protein) มีลักษณะเป็นช่องเพื่อให้โมเลกุลหรือสารที่มีประจุผ่าน
เยื่อหุ้มเซลล์
ความรู้เพิ่มเติมสำ�หรับครู
เฉลยตรวจสอบความเข้าใจ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
บทที่ 3 | เซลล์และการทำ�งานของเซลล์
ชีววิทยา เล่ม 1
181